Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Szczytnie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2024 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Marcin Borodziuk
Protokolant:	sekretarz sądowy Agnieszka Zegartowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 września 2024 r. w S.

sprawy z powództwa (...) O. sp. z o.o sp. k. z siedzibą w O.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo w całości;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 3.617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 194/24 upr.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 września 2024 r.

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w O. domagała się od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. zapłaty kwoty 11.455,79 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 maja 2023 r. do dnia zapłaty, oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu podniosła, że dochodzona przez nią wierzytelność wynika ze szkody, jakiej doznała poszkodowana E. C. w swoim pojeździe marki F. (...) w kolizji z dnia 28 stycznia 2023 roku. W dniu 31 stycznia 2023 roku użytkownik pojazdu C. C., na podstawie upoważnienia udzielonego mu przez właścicielkę pojazdu, zawarł z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego na okres, który trwał od 31 stycznia 2023 r. do 19 kwietnia 2023 r., za kwotę łącznie 18.170,79 złotych. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce 6.715 złotych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz od powódki kosztów procesu. Uzasadniając swe stanowisko pozwany wskazał, iż tuż po zgłoszeniu szkody poinformował poszkodowaną o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem i o możliwości weryfikacji stawki najmu do kwoty 85 złotych brutto. Zachowanie poszkodowanej, która mając świadomość, że pozwany jest w stanie zorganizować najem pojazdu zastępczego na preferencyjnych warunkach, wynajęła samochód za wyraźnie wyższą stawkę, nie sposób ocenić jako działalnie zmierzające do zminimalizowana rozmiaru szkody i współdziałania ze zobowiązanym do jej naprawienia.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 28 stycznia 2023 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego został uszkodzony pojazd marki F. (...) o nr rej. (...), będący własnością E. C.. W momencie zdarzenia pojazdem tym poruszał się jej syn - C. C.. Sprawca kolizji miał zawartą umowę w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W..

(okoliczności bezsporne)

E. C. zgłosiła szkodę swojemu agentowi ubezpieczeniowemu, a następnie udzieliła C. C. upoważnienia do zawarcia umowy najmu, cesji, a także umowy przelewu wierzytelności oraz do korzystania z pojazdu F. (...) o nr rej. (...). Upoważnienie to dotyczyło szkody nr (...)-01 i zezwalało na uzyskiwanie wszelkich informacji odnośnie szkody i wglądu w akta z nią związane. Tego samego dnia C. C. wynajął od (...) sp. z o.o. SP.K. pojazd zastępczy marki F. (...) o nr rej (...), po stawce 187 złotych w przypadku najmu od 15 do 100 dni. Jednocześnie wymieniony upoważnił powodową spółkę do zlecenia organizacji pojazdu zastępczego od ubezpieczyciela sprawcy szkody, zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego z wypożyczalnia wskazaną przez zakład ubezpieczeń, wglądu w dokumenty dotyczące najmu pojazdu zastępczego, porównania warunków najmu pojazdu zastępczego, odbioru pojazdu zastępczego, odmowy wynajęcia pojazdu zastępczego w przypadku przedstawienia niekorzystnych warunków najmu pojazdu zastępczego.

(dowód: upoważnienie k. 22, umowa krótkoterminowego najmu k. 19-20, cennik k. 21, pełnomocnictwo k. 28, zeznania świadka E. C. k. 67v.)

W dniu 31 stycznia 2023 r. przedstawiciel (...) S.A. z siedzibą w W., w drodze wiadomości e-mail na adres (...)poinformował poszkodowaną E. C. o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego klasy C po stawce dobowej w kwocie 85 złotych brutto, wskazując, iż koszty najmu rozliczy bezpośrednio z wypożyczalnią. Ubezpieczyciel zapewniał, że pojazd zastępczy ma pełen pakiet ubezpieczeń, zniesiona jest opłata z tytułu udziału własnego w szkodzie powstałej w wynajmowanym pojeździe w przypadku kolizji lub wypadku, najemca nie ponosi żadnych kosztów pod warunkiem użytkowania pojazdu zgodnie z przeznaczeniem oraz przepisami prawa oraz nie obowiązuje limit kilometrów.

(dowód: pismo z dn. 31.01.2023r. w aktach szkody (...)-01 na płycie CD k. 52)

W dniu 22 lutego 2023 roku pracownik (...) sp. z o.o. w O. M. P. wysłała na adres e-mail (...) pl (...) S.A. wiadomość o treści „pozdrawiam, M. P.”, do której dołączyła swoją wiadomość z dnia 02 lutego 2023 r., skierowaną na adres (...), w której powołała się na pełnomocnictwo do organizacji najmu pojazdu zastępczego, z prośbą o podstawienie pojazdu dla osoby poszkodowanej pod adresem (...)-(...) O., ul. (...).

(dowód: wiadomość e-mail z dn. 22.02.2023r. k. 33)

Poszkodowana E. C. wstawiła uszkodzony pojazd do warsztatu, a jego naprawa została ukończona w dniu 19 kwietnia 2023 roku. Tego samego dnia C. C. zwrócił powodowi pojazd zastępczy. Jednocześnie zawarł on z (...) sp. z o.o. sp. k. umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której przelał na rzecz wymienionej spółki wierzytelność z tytułu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego wobec Towarzystwa (...) S.A. w kwocie 18.170,79 złotych.

(dowód: umowa przelewu z 19.04.2023 r., k. 24)

Na etapie postępowania likwidacyjnego (...) S.A. z siedzibą w W. wypłaciła powódce kwotę 6.715 złotych, z tytułu szkody polegającej na wydatkach na najem pojazdu zastępczego.

(dowód: potwierdzenie przelewu, k. 31)

Wskazanie dowodów, na których oparł się Sąd oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności:

Stan faktyczny sprawy ustalono w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych (art. 245 k.p.c.), których autentyczność i treść nie były kwestionowane przez stronę przeciwną, a Sąd także z urzędu nie powziął wątpliwości w tym przedmiocie.

Nadto Sąd oparł się na dowodzie z zeznań świadka E. C., na podstawie których ustalono, że korzystała ona z pojazdu zastępczego zaoferowanego jej przez powoda w okresie wskazanym w pozwie, że była głównym użytkownikiem uszkodzonego na skutek zdarzenia z dnia 28 stycznia 2023 roku pojazdu marki F. (...), oraz że posługiwała się adresem e-mail (...) pl. (...) z zeznań świadka C. C. wynika, iż to on zawierał umowę najmu pojazdu zastępczego z powodem, i że sam nie zwracał się do ubezpieczyciela sprawcy szkody o podanie informacji odnośnie możliwości skorzystania z pojazdu zastępczego.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo wytoczone w niniejszej sprawie przez (...) Sp. z o.o. Sp. k. w O. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 28 stycznia 2023 roku, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność E. C..

Przedmiotowym pozwem powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 11.455,79 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie wskazując, iż w drodze cesji nabyła wierzytelność poszkodowanej wynikającą z niezapłaconej w pełnej wysokości faktury, wystawionej w związku z umową najmu samochodu zastępczego.

Pozwany natomiast kwestionował roszczenie powoda co do wysokości, wskazując, iż poszkodowana sprzeniewierzyła się obowiązkowi minimalizacji szkody i na skutek podjętych przez nią czynności doszło do zwiększenia rozmiarów szkody, za którą pozwany jest odpowiedzialny, ale tylko w wymiarze w jakim spełnił już swoje świadczenie.

Zgodnie z art. 805 k.c., świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody. Ramy obowiązku odszkodowawczego zakładu ubezpieczeń określa ustawa z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152). Zgodnie z jej art. 34 ust. 1, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem. Ustawa powyższa odsyła zatem do zasad odpowiedzialności odszkodowawczej określonych w Kodeksie cywilnym, w szczególności do art. 361-363 k.c.

W myśl art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.). Z kolei art. 363 § 1 zd. 1 k.c. stanowi, że naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56).

W uzasadnieniu pozwu powódka twierdziła, iż poszkodowany dążąc do minimalizacji rozmiarów szkody udzielił pełnomocnictwa powódce do zorganizowania pojazdu zastępczego od pozwanego, oraz wskazał swoje preferencje dotyczące akceptowanych przez niego warunków najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela.

Podkreślić należy, że w sprawach tego rodzaju zachodzi wyraźny konflikt interesów między pełnomocnikiem zajmującym się organizacją najmu, który jednocześnie wynajął swój pojazd poszkodowanemu i osiąga z tego zysk, a ubezpieczycielem, który jest zainteresowany w tym, aby uiścić jak najniższą kwotę tytułem odszkodowania. Nie jest jednak tak, że można z góry zarzucać pozorność działaniom jednej ze stron, uzasadniając to samą tylko obiektywną korzyścią płynącą dla niej z przedłużania się ewentualnych negocjacji. O ile strona nie podejmuje działań całkowicie nieracjonalnych, to badać należy in concreto przebieg tych negocjacji oraz w oparciu o sekwencję zdarzeń ustalić to, z czyjej winy nie doszło do wynajęcia pojazdu zastępczego z wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem.

W niniejszej sprawie Sąd doszedł do przekonania, iż działania powódki podjęte w toku postępowania likwidacyjnego, w ramach pełnomocnictwa udzielonego jej przez C. C., nie były nakierowane na minimalizację szkody i to z jej winy nie doszło do skorzystania z najmu organizowanego za pośrednictwem pozwanego.

Podkreślić należy, że już w dniu zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego, tj. 31 stycznia 2023 r., poszkodowana otrzymała wiadomość e-mail z propozycją zorganizowania najmu przez pozwanego, oraz konkretnymi warunkami, na jakich najem ten miał się odbywać. Reakcja pracownika powódki nastąpiła dopiero trzy tygodnie później, w dniu 22 lutego 2023 r.

Nie można przy tym uznać, aby wysłanie wiadomości e-mail o treści „pozdrawiam”, przy jednoczesnym załączeniu niewiele mówiącej wiadomości z 02 lutego 2023 r., notabene skierowanej do innego ubezpieczyciela, stanowiło zgłoszenie potrzeby skorzystania z najmu pojazdu zastępczego. W owej załączonej wiadomości mowa o „osobie poszkodowanej” oraz o adresie do podstawienia pojazdu w O., podczas gdy poszkodowana i jej syn, także będący pełnomocnikiem w postępowaniu likwidacyjnym, bezspornie zamieszkują w D..

Nawet jeśli do wiadomości z 02 lutego 2023 r. dołączono pełnomocnictwo udzielone przez C. C., to nie było ono wystarczające do wykazania umocowania pełnomocnika. Nic nie wskazuje, by ubezpieczycielowi przesłano także pełnomocnictwo udzielone C. C. przez E. C. (k. 22). Bezspornie to ona była poszkodowana zdarzeniem z dnia 28 stycznia 2023 r., jako właścicielka tego pojazdu. Była ona także jego głównym użytkownikiem, a C. C. jedynie incydentalnie korzystał z niego w dniu powstania szkody. Nie budzi zatem wątpliwości, że zgłaszając potrzebę skorzystania z najmu pojazdu zastępczego należało złożyć dokument pełnomocnictwa wykazujący umocowanie pochodzące od samej poszkodowanej. Nic nie wskazuje jednak na to, aby taki dokument został przez powódkę przesłany pozwanemu wcześniej, niż przy zakończeniu najmu. Treść akt szkody wskazuje, że pełnomocnictwo udzielone C. C. przez E. C. zostało wysłane pozwanemu z pismem datowanym na 20 kwietnia 2023 roku.

W konsekwencji stwierdzić należy, iż w reakcji na propozycję zorganizowania najmu z 31 stycznia 2023 r., do pozwanego nie dotarła żadna informacja, poza enigmatycznymi pozdrowieniami z 22 lutego 2023 r., pochodzącymi od osoby, która na tamten czas nie wykazała swojego umocowania do działania w imieniu poszkodowanej.

Powtórzyć należy w tym miejscu, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Jednakże, jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28), nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów ( art. 354 § 2 k.c. , art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c. ). Na ubezpieczycielu ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji gwarancyjnej ubezpieczyciela.

W tożsamy sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2019 roku (III CZP 84/18, OSNC 2020/1/6), akcentując, że w ramach tego obowiązku powinnością poszkodowanego, jako wierzyciela, jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, a nie zbędne powiększanie wysokości szkody.

Brak podjęcia takich działań mimo, że leżały w zakresie możliwości poszkodowanego, nie może zwiększać odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zobowiązanego do naprawienia szkody. W tym zakresie należy proporcjonalnie wyważyć interesy poszkodowanego i ubezpieczyciela kierując się standardem rozsądnie myślącej osoby, która określone zachowanie uznałaby za celowe, konieczne i racjonalne ekonomicznie. Zatem co do zasady poszkodowany ma możliwość wybrania podmiotu, u którego wynajmie pojazd zastępczy, co oznacza, że nie jest definitywnie związany propozycją najmu pojazdu zastępczego złożoną przez ubezpieczyciela. Jednocześnie jednak poszkodowany korzystając z usług podmiotu, którego stawki są wyższe niż uznawane przez ubezpieczyciela, naraża się na ryzyko nieodzyskania wszystkich kosztów poniesionych tytułem najmu pojazdu zastępczego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał iż poszkodowana, wbrew stanowisku prezentowanemu w uzasadnieniu pozwu, sprzeniewierzyła się nałożonemu na nią obowiązkowi dążenia do minimalizacji szkody. Niezależnie od „działań” powódki jako jej pełnomocnika, sama poszkodowana w swoich zeznaniach przyznała, że nie kontaktowała się w sprawie podmiany pojazdu zastępczego z pozwanym, oraz że nie miało dla niej znaczenia, czy do takiej podmiany dojdzie. Zależało jej jedynie na tym, aby warunki najmu nie przewidywały limitu kilometrów, co zapewniał ubezpieczyciel w skierowanej do niej bezpośrednio wiadomości e-mail z dnia 31 stycznia 2023 roku. Świadek C. C. nie miał natomiast żadnej wiedzy o propozycji podmiany pojazdu zastępczego, i sam nie zwracał się do ubezpieczyciela w takiej sprawie.

W konsekwencji Sąd uznał, iż nie istniały żadne przeszkody, aby po zapoznaniu się z warunkami pozwanego, poszkodowana skorzystała z niej. E. C. skorzystała natomiast z oferty powódki nie tylko nie podejmując kontaktu z ubezpieczycielem sprawcy, ale również nie dokonując jakiegokolwiek rozeznania na rynku, i wynajmując pojazd zastępczy po zdecydowanie wyższej stawce niż proponowana przez ubezpieczyciela. W ocenie Sądu nie zachodziły przy tym żadne szczególne warunki uzasadniające wybór podmiotu, oferującego porównywalne usługi po wyraźnie wyższych kosztach, zwłaszcza w sytuacji, gdy to nie poszkodowana ponosiła te koszty, a obowiązek ten spoczywał na ubezpieczycielu sprawcy wypadku.

W tych okolicznościach brak jest podstaw do obciążenia ubezpieczyciela obowiązkiem pokrycia kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości przekraczającej kwotę wypłaconą w toku postępowania likwidacyjnego. Powyższe w konsekwencji przesądzało o oddaleniu powództwa w całości, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. Na koszty procesu należne pozwanemu od powódki składało się: wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym w wysokości 3.600 złotych (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych.

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...)

3.  (...).

S., dn. 15 października 2024 roku