Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Szczytnie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	ASR Marcin Borodziuk
Protokolant:	sekretarz Hubert Tomaszewski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 lipca 2018 r. w Szczytnie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. Ł.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego A. Ł. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 2.425,75 (dwa tysiące czterysta dwadzieścia pięć 75/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 maja 2018 roku;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 718 (siedemset osiemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  wyrokowi w pkt I i III nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 956/18 upr.

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego z dnia 25 lipca 2018 r.

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego A. Ł. kwoty 3.435,65 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od tej kwoty, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swego stanowiska podał, że w dniu 27 listopada 2015 r. zawarł z pozwanym umowę pożyczki, przy czym na łączne zobowiązanie powódki składa się 3.000 złotych kwoty pożyczki, 40 złotych tytułem opłaty przygotowawczej, 840 złotych prowizji za udzielenie pożyczki oraz 148,87 złotych odsetek umownych. Po uwzględnieniu wszystkich dokonanych przez pozwanego wpłat i potrąceniu nienależnych kosztów, do uregulowania całości zobowiązania pozostaje kwota w wysokości 3.435,65 złotych.

Pozwany nie stawił się na rozprawie, nie wnosił o rozpoznanie sprawy pod swoją nieobecność, nie zajął stanowiska ustnie ani na piśmie.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 27 listopada 2015 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarła umowę pożyczki pieniężnej z A. Ł.. W ramach tej umowy A. Ł. otrzymał pożyczkę w kwocie 3.000 złotych, zobowiązując się do jej zwrócenia wraz z naliczonymi przez pożyczkodawcę opłatami w 90 tygodniowych ratach, w wysokości po 64,56 zł, przy czym ostatnia rata miała wynieść 64,44 złotych. Strony ustaliły następującą wysokość opłat związanych z zawarciem umowy:

A. całkowita kwota pożyczki – 3.000 złotych, B. prowizja za udzielenie pożyczki – 840 złotych, C. opłata przygotowawcza – 40 złotych, D. łączna kwota odsetek – 440,28 złotych, I. opłata za pakiet elastyczny w kwocie 1.490 złotych, obejmująca 50 złotych za dostarczenie gotówki, 450 złotych za świadczenie spłaty w domu w pakiecie elastycznym, oraz 990 złotych tytułem elastycznego planu spłat. Łączna kwota do spłaty została w umowie określona na kwotę 5.810,28 złotych.

(dowód: umowa pożyczki z dnia 27.11.2015 r., k. 6)

Pismem z dnia 25 października 2016 r. powód wypowiedział A. Ł. umowę pożyczki, wskazując na zaległość z tytułu opóźnienia w spłacie rat, w wysokości odpowiadającej co najmniej dwóm pełnym ratom pożyczki.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki, k. 7)

W związku z wypowiedzeniem umowy przed okresem, na który została zawarta, powód pomniejszył saldo z tytułu opłaty za elastyczny plan spłat o 240,10 złotych oraz opłaty za świadczenie spłaty w domu klienta o 220 złotych.

A. Ł., realizując obowiązki wynikające z umowy z 27 listopada 2015 r., dokonał wpłat w wysokości 1.820 złotych. Powód zarachował tę kwotę w następujący sposób: 1.463,32 złotych na kapitał pożyczki (w tym opłaty dodatkowe poza świadczeniem spłaty w domu), oraz 221,68 złotych tytułem odsetek umownych i 135 złotych za świadczenie spłaty w domu klienta.

(twierdzenia pozwu)

Sąd co do zasady podzielił twierdzenia faktyczne powoda. Powód przedstawił precyzyjne i szczegółowe wyliczenie kwot wpłaconych przez pozwanego. Sąd ustalił, że doszło do zawarcia umowy pożyczki, którą pozwany spłacił w częściach określonych w uzasadnieniu pozwu.

Wątpliwości Sądu budziło jednak, czy powód realizował określone w umowie świadczenia dodatkowe, wobec braku złożenia jakichkolwiek dokumentów mających wykazać tę okoliczność. Z tego powodu Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie, opierając się na dowodach z dokumentów, których moc dowodowa i autentyczność nie budziły wątpliwości.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Strony łączyła umowa pożyczki, której istotą zgodnie z art. 720 § 1 k.c. jest przeniesienie przez pożyczkodawcę na pożyczkobiorcę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, za jednoczesnym zobowiązaniem się pożyczkobiorcy do zwrotu pożyczkodawcy tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 k.c.). Pożyczka ta stanowiła jednocześnie kredyt konsumencki, mając na uwadze że została udzielone przez przedsiębiorcę w zakresie jego działalności konsumentowi (art. 3 ust. 1 i art. 3 ust. 2 pkt 1 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w brzmieniu od 11 października 2015 r. do: 10 marca 2016 r.).

Umowę pożyczki zawartą przez strony Sąd ocenił jako ważną w odniesieniu do kwoty pożyczonego kapitału wraz z prowizją, opłatą przygotowawczą i odsetkami umownymi z tytułu opóźnienia, oraz opłatą za dostarczenie gotówki do domu i opłatą za świadczenie spłaty w domu, których wysokość wynika z treści umowy dołączonej do pozwu i pozostaje jednocześnie w zgodzie z treścią przepisów prawa. Sąd stwierdził jednak bezskuteczność postanowień umownych w zakresie opłaty za elastyczny plan spłat.

Podkreślić należy, że uprawnienie do badania zasadności żądań pozwu w tym zakresie (a jednocześnie uprawnienie do badania z urzędu skuteczności postanowień umownych pożyczki) daje Sądowi przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. W orzecznictwie stwierdzono, że bezskuteczność niedozwolonych klauzul następuje ex lege i ex tunc, a w ich miejsce wchodzą odpowiednie przepisy dyspozytywne (wyrok Sadu Najwyższego z dnia 30 maja 2014 r., III CSK 204/13).

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem (osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową – art. 22 ¹ k.c.) nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Postanowienie umowy może zatem zostać uznane za niedozwolone po łącznym spełnieniu następujących przesłanek:

1.  postanowienie nie zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem,

2.  ukształtowane przez postanowienie prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami,

3.  powyższe prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta oraz

4.  postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron.

W ramach umowy pożyczki głównym świadczeniami stron są: po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania przez pewien okres, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków po nadejściu daty wymagalności. Umowa pożyczki została przy tym ukształtowana w kodeksie cywilnym taki sposób, że może być zarówno umową odpłatną jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy powinno być wyraźnie określone w umowie. Co do zasady formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią zaś odsetki, ewentualnie zapłata prowizji.

W tym miejscu należy podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem.

Przez pryzmat powyższej regulacji należało ocenić pobierane przez powoda opłaty za „elastyczny plan spłat”.

Omawiane postanowienia nie regulują głównych świadczeń stron. Powód nie wykazał też, aby wspomniane wyżej opłaty zostały indywidualnie uzgodnione z pozwanym, a na nim (jako wywodzącym z tych zapisów skutki prawne) spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku, VI Ca 228/07). Rozważeniu podlegało więc, czy zapisy umowy dotyczące obciążenia pozwanego powyższą opłatą stanowiły w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „rażące naruszenie interesów konsumenta”, bądź kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sprzeczności z dobrymi obyczajami.

Zdaniem Sądu tak właśnie należy ocenić postanowienia umowne obciążające pozwanego kosztami opłat za elastyczny plan spłat.

Zgodnie z ust. 25 umowy jest to część pakietu elastycznego stanowiąca pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką i składający się z: okresowej przerwy w spłacie, okresowego zamrożenia spłaty i gwarancji zniesienia obowiązku spłaty. Pożyczkodawca za świadczenia w elastycznym planie spłat pobiera wynagrodzenie w postaci części opłaty wskazanej w poz I3. Jednocześnie z pierwszej strony umowy wynika, że opłata ta została pobrana poprzez potrącenie z kwoty brutto pożyczki.

Powód nie wykazał w żaden sposób, że pozwany w ramach elastycznego planu spłat korzystał z możliwości okresowej przerwy w spłacie czy zamrożenia spłaty. Pobranie opłaty w kwocie 990 złotych (a zatem przewyższającej prowizję) za samą możliwość skorzystania z tego rodzaju postanowień umownych, które w rzeczywistości nie były wykorzystywane przez pozwanego, również musi podlegać ocenie jako niedozwolone postanowienie umowne, stanowiące w istocie ukrytą, dodatkową prowizję. Powód nie wykazał, aby w związku z pobraniem takiej opłaty doszło do udzielenia jakiegokolwiek ekwiwalentnego świadczenia, co w ocenie Sądu stanowi rażące naruszenie interesów konsumenta w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Powód nie wykazał także, aby świadczenie rzeczywiście było spełniane w domu pozwanego. Jego twierdzenia w tym ostatnim zakresie budziły wątpliwości, których nie usunięto w postępowaniu dowodowym.

Według umowy z 27 listopada 2015 r. pozwany miał zapłacić 300 złotych za obsługę pożyczki w domu. Z kolei zgodnie z ust. 22 tejże umowy wynagrodzenie pożyczkodawcy za świadczenie spłaty w domu w pakiecie elastycznym stanowi część Opłaty za Pakiet Elastyczny dotyczącą świadczenia spłaty w domu i jest ustalana w oparciu o sumę opłat za poszczególne zakontraktowane wizyty domowe celem umożliwienia klientowi spłaty odpowiedniej części kwoty brutto pożyczki oraz łącznej kwoty odsetek wchodzących w skład należnej raty w miejscu jego zamieszkania, stanowiąca iloczyn części wynagrodzenia za świadczenie spłaty w domu w pakiecie elastycznym, przypadającej na jedną zakontraktowaną wizytę domową w kwocie 5 złotych oraz liczby wszystkich zakontraktowanych umownie cotygodniowo wizyt, przy założeniu jednej wizyty tygodniowo przez cały zakontraktowany okres trwania umowy.

Mając na uwadze odniesienie do rzeczywistych kosztów, jakie miał ponosić pożyczkodawca, Sąd nie uznał wskazanego postanowienia umownego za niedozwolone. Powód nie wykazał jednak, by realizując umowę wykonywał jakiekolwiek czynności generujące koszty związane z obsługą umowy zawartej z pozwanym. Nie zaoferował przy tym jakichkolwiek dowodów, które świadczyłyby o tym, że pozwany dokonywał spłat w sposób wskazany w umowie, jak np. pokwitowań wskazujących na miejsce spełnienia świadczenia. Powód nie udowodnił więc wykonania usługi w zakresie świadczenia spłaty w domu, tj., że faktycznie w domu pozwanego były pobierane jakiekolwiek raty pożyczki, zaś po myśli art. 6 k.c. na powodzie spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie.

Reasumując, Sąd uznał roszczenia pozwu w zakresie opłat za elastyczny plan spłaty oraz świadczenie spłaty w domu klienta za niezasadne.

Określając wysokość, w której roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie, należało zwrócić uwagę na konstrukcję żądania, w ramach którego powód dochodził zapłaty różnicy między całkowitą kwotą do zapłaty wynikającą z umowy, a wpłatami pozwanego. Tym samym należało dokonać całościowego rozliczenia umowy, zarachowując kwoty zaliczone przez powoda na poczet nienależnie pobranych opłat, na pozostałe należności.

Mając na względzie, że pozwany zobowiązała się do zwrotu 3.000 złotych tytułem kwoty pożyczki, opłaty przygotowawczej w kwocie 40 zł, prowizji w kwocie 840 zł, odsetek umownych tj. 440,28 złotych oraz opłaty za dostarczenie gotówki, 50 zł – tj. łącznie 4.320,28 złotych, od kwoty tej należy odjąć dokonane przez pozwanego wpłaty w łącznej kwocie 1.800 złotych, niezasadnie zarachowane częściowo na poczet opłat za spłatę pożyczki w domu i pakiet elastyczny. Daje to kwotę 2.520,28 złotych, która pozostaje do zapłaty. Jednakże powód w związku z wypowiedzeniem umowy pomniejszył saldo zadłużenia o 94,53 złotych tytułem odsetek umownych.

Stąd też żądanie pozwu Sąd uwzględnił częściowo, w pkt I wyroku zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.425,75 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30 maja 2018 r. (data wniesienia pozwu) do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W przedmiotowej sprawie strona powodowa domagała się zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa, a roszczenie w tym zakresie zostało uwzględnione. Z treści umowy i jej późniejszego wypowiedzenia bezsprzecznie wynika bowiem, że przed tą datą roszczenie stało się wymagalne.

W pkt II Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

W pkt III Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu stosownie do treści art. 100 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.), dokonując ich stosunkowego rozdzielenia.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa poniosła koszty w łącznej kwocie 1.017 zł (opłata od pozwu - 100 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika wraz z opłatą skarbową – 917 zł) i wygrała sprawę w 70,60% (stosunek zasądzonej kwoty 2.425,75 złotych do żądanej 3.435,65 złotych), stąd pozwany jest zobowiązany zwrócić stronie powodowej kwotę 718 zł (70,60 % z 1.017 zł, tj. stosunek, w jakim przegrał w procesie.).

Orzeczenie o rygorze natychmiastowej wykonalności pkt I i III, zawarte w pkt IV wyroku, było zaś obligatoryjne z mocy art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S., (...)