Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Szczytnie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

asesor sądowy Marcin Borodziuk

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 czerwca 2020 r. w S.

sprawy z powództwa (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko E. O.

o zapłatę

I.  oddala powództwo w całości;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1489/19 upr.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 05 czerwca 2020 roku

Powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej E. O. kwoty 17.157,39 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, liczonymi od kwoty 16.783,76 złotych od dnia 10 lipca 2019 r. do dnia zapłaty. Domagał się także zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w księgach rachunkowych banku figuruje wymagalna i niespłacona wierzytelność, wynikająca z czynności bankowej objętej umową z 25 kwietnia 2017 roku.

Nakazem zapłaty z dnia 23 sierpnia 2019 r. referendarz sądowy Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska zarzuciła, że powód nie wykazał swej legitymacji do dochodzenia roszczenia, jak również nie udowodnił roszczenia co do zasady i wysokości. Stwierdziła, że powód nie wykazał tego, by przekazał jej kwotę pożyczki. Pozwana podniosła też zarzut przedawnienia roszczenia.

W piśmie z dnia 02 grudnia 2019 r. powód sprecyzował, że strony łączyła umowa pożyczki z 25 kwietnia 2017 r, na kwotę 20.041,81 złotych, z terminem zapadalności na dzień 10 maja 2025 r. Wskazał, że dla skuteczności umowy pożyczki nie jest wymagane podjęcie dodatkowych czynności, takich jak wydanie rzeczy (wypłata), albowiem jest to umowa konsensualna. Już sam fakt złożenia przez pozwaną podpisu pod umową pożyczki jest wystarczający do stwierdzenia, że zobowiązanie zostało zaciągnięte. Wobec pozostawania w zwłoce z zapłatą rat pożyczki, bank wypowiedział pozwanej umowę, a po upływie 30 dni pozwana została wezwana do uiszczenia całej kwoty kredytu. Powód poinformował ją, że wypowiada umowę w części dotyczącej warunków spłaty. W związku z brakiem spłaty w okresie wypowiedzenia, całe zadłużenie stało się wymagalne.

W piśmie z dnia 02 czerwca 2020 r. pozwana podtrzymała stanowisko wyrażone w sprzeciwie, a nadto podniósł zarzut braku wymagalności roszczenia objętego pozwem. W jej ocenie wypowiedzenie umowy odbyło się w sposób sprzeczny z art. 75c ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, albowiem przed jego dokonaniem nie została wezwana do zapłaty i poinformowana o możliwości restrukturyzacji zadłużenia w terminie 14 dni.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 25 kwietnia 2017 roku E. O. zawarła z (...) Bankiem (...) w W. umowę pożyczki kwoty 20.041,81 złotych, na okres 96 miesięcy. Całkowita kwota pożyczki została określona na 17.438,38 złotych, a koszt pożyczki na kwotę 11.841,71 złotych. Całkowita kwota do zapłaty wyniosła 29.280,09 złotych. Przy wypłacie kwoty pożyczki E. O. zobowiązała się do zapłaty kosztów obejmujących prowizję w wysokości 2.603,43 złotych.

(dowód: umowa pożyczki z 25.04.2017 r. wraz z harmonogramem spłaty, k. 21-26)

W dniu 10 kwietnia 2019 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wypowiedział E. O. umowę pożyczki w części dotyczącej warunków spłaty. Termin wypowiedzenia określono na 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia, a w jego treści stwierdzono istnienie zaległości w spłatach kapitału (573,21 zł) i odsetek (416,80 zł). Całe zadłużenie wynikające z umowy określono na kwotę 17.154,57 złotych. E. O. odebrała przedmiotowe pismo osobiście w dniu 16 kwietnia 2019 r.

(dowód: wypowiedzenie z 10.04.2019 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru, k. 19-20)

Pismem z dnia 24 maja 2019 r. pozwana została wezwana przez bank do zapłaty kwoty 16.783,76 zł tytułem kapitału, 31,45 zł tytułem odsetek zapadłych oraz 71,81 tytułem odsetek karnych, w terminie siedmiu dni od daty doręczenia wezwania. W przypadku braku możliwości jednorazowej spłaty należności, bank poinformował o możliwości zawarcia porozumienia lub umowy ugody, ustalających warunki spłaty zadłużenia, co byłoby zależne od pozytywnej oceny zdolności do spłaty zadłużenia.

(dowód: wezwanie do zapłaty z 24.05.2019 r., k. 29)

Następnie 10 lipca 2019 r. bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych o nr (...), w którym stwierdził istnienie wymagalnego zadłużenia E. O. w kwocie 17.157,39 złotych.

(dowód: wyciąg z ksiąg bankowych z 10.07.2019 r., k. 28)

Sąd oparł się na dołączonych do pozwu dokumentach, które stanowiły dowód tego, że podpisane pod nimi osoby złożyły oświadczenia woli o określonej treści (art. 245 k.p.c.). Ich autentyczność i treść nie budziły zastrzeżeń, wobec czego mogły one stanowić podstawę dowodową zapadłych rozstrzygnięć.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości. Orzeczenie w tym przedmiocie wydano na posiedzeniu niejawnym, albowiem powód wniósł o przeprowadzenie rozprawy dopiero w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty, nie zaś w pierwszym piśmie procesowym, jak wymaga tego art. 148ˡ § 3 k.p.c.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Treść tego przepisu kształtuje essentialia negotii umowy pożyczki, nie wykluczając zastrzegania przez pożyczkodawcę dodatkowych opłat, stanowiących w istocie prowizję za udzielenie pożyczki. Możliwość naliczania tego rodzaju opłat wprost wynika z art. 3 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

W niniejszej sprawie powód, stosownie do spoczywającego na nim po myśli art. 6 k.c. ciężaru dowodu, wykazał legitymację do dochodzenia roszczenia (udowodnił fakt, że z pozwaną łączyła go umowa pożyczki). Powód, który wywodził konsekwencje prawne z obowiązku spłaty po stronie pozwanej, nie wykazał jednak faktu wypłacenia kwoty pożyczki zgodnie z umową, który dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma fundamentalne wręcz znaczenie.

Jakkolwiek słusznie podnosił pełnomocnik powoda, że umowa pożyczki ma charakter konsensualny, a nie realny (nie jest konieczne wydanie rzeczy lub wypłacenie pieniędzy do stwierdzenia, że umowa została zawarta), to odnosi się to przede wszystkim do świadczenia samego pożyczkodawcy. Z przytoczonego na wstępie art. 720 § 1 k.c. wynika bowiem, że zobowiązanie strony pozwanej sprowadza się w istocie do „zwrotu” pożyczonej kwoty. Bez wypłaty kwoty pożyczki zobowiązanie strony pozwanej, jakkolwiek skutecznie zaciągnięte, nie aktualizuje się tak długo, jak nie zostanie wypłacona kwota pożyczki.

Zwrócić należy przy tym uwagę, że stosownie do § 4 ust. 1 łączącej strony umowy, wypłata pożyczki miała nastąpić jednorazowo w dniu 25 kwietnia 2017 r., częściowo na spłatę wierzytelności kredytowych pożyczkobiorcy w (...) i w innych bankach, a w pozostałej części przelewem na rachunek bankowy wskazany przez pożyczkobiorcę. W ust. 2 zastrzeżono, że wypłata pożyczki nastąpi pod warunkiem, że przed wypłatą pożyczki (...) S.A. nie uzyska informacji, mających negatywny wpływ na decyzję o udzieleniu pożyczki, które dotyczą podanych przez pożyczkobiorcę danych o wysokości dochodów lub zobowiązań finansowych, które okazały się nieprawdziwe.

Zgodnie zaś z ust. 3 powołanego zapisu, niedokonanie przez (...) Bank (...) S.A. wypłaty pożyczki z przyczyn, o których mowa w ust. 2, skutkuje wygaśnięciem umowy, które nie pociąga obowiązku ponoszenia kosztów przez pożyczkobiorcę.

W tej sytuacji stwierdzić należy, że sam pożyczkodawca przewidział daleko idące konsekwencje braku wypłaty kwoty pożyczki, który w określonych warunkach miał powodować nie tylko brak aktualizacji obowiązku świadczenia strony pozwanej, ale wręcz prowadzić do wygaśnięcia umowy.

Dowód wydania przedmiotu pożyczki stosownie do art. 6 k.c. obciąża pożyczkodawcę, który może posługiwać się wszelkimi środkami dowodowymi Wśród nich, jako najbardziej skuteczne, należy wymienić dowody na piśmie: pokwitowanie, rewers, recepis, skrypt dłużny, oblig itp. (por. wyrok SN z dnia 5 marca 2002 r., I CKN 1086/99, LEX nr 328255). Możliwe było także przedstawienie potwierdzeń przelewów wykonanych na rachunki bankowe wymienione w umowie.

Powód nie przedłożył jednak żadnego dowodu, który potwierdzałby wypłatę sumy pożyczki. Faktów w tym zakresie nie można wywodzić z historii operacji na kontrakcie kredytowym, który stanowi wyłącznie dokument prywatny pochodzący od samego banku, o mocy dowodowej nie większej niż samo twierdzenie strony. Taka postawa procesowa powoda w omawianym zakresie, z uwagi na stanowisko pozwanej, która wprost kwestionowała określone fakty, była niewystarczająca do uznania, że doszło do wydania jakiejkolwiek kwoty pieniężnej przez powoda.

Ubocznie wskazać należy, że z faktu, iż pozwana nie domagała się wypłaty kwoty pożyczki, a następnie w reakcji na wysyłane do niej pisma nie podnosiła, iż kwota pożyczki nie została jej przekazana, nie da się wyprowadzić logicznie poprawnego i zgodnego z zasadami doświadczenia życiowego wniosku, że kwota pożyczki została wypłacona. Zgodnie z art. 231 k.p.c. sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). Dyspozycja art. 231 k.p.c. powinna znaleźć zastosowanie wyłącznie w braku bezpośrednich środków dowodowych, albo gdy istnieją znaczne utrudnienia dla wykazania faktu, którego ustalenie jest możliwe przy zastosowaniu reguł logicznego rozumowania. Ponadto art. 231 k.p.c. jako przesłankę zastosowania domniemania faktycznego określa ustalone w sprawie fakty pozytywne, nie zaś okoliczności niewykazane w toku postępowania.

W niniejszej sprawie wykazanie faktu przekazania kwoty pożyczki nie powinno nastręczać stronie powodowej trudności (wystarczyło przedłożyć dokumenty potwierdzające dokonanie przelewów na rachunki wskazane w umowie). Co więcej, powód nie powoływał na jakiekolwiek trudności w tym zakresie, lecz bezzasadnie uznawał, że przedłożone przez niego dokumenty są wystarczające do wykazania kwestionowanego faktu, a co za tym idzie, na własne ryzyko zaniechał dalszej inicjatywy dowodowej.

Abstrahując od kwestii braku wypłaty kwoty pożyczki, należy podzielić też podniesiony w sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzut braku skutecznego wypowiedzenia umowy.

Nie ulega wątpliwości, że pismo powoda z 10 kwietnia 2019 r. stanowiło w swej istocie oświadczenie o wypowiedzeniu całości umowy. Umowa nie przewidywała konstrukcji wypowiedzenia samych tylko warunków spłaty kredytu. Skoro powód po wypowiedzeniu żądał od pozwanej całej kwoty, to jasne jest, że miał na myśli rozwiązanie umowy, która zgodnie z jej treścią miała obowiązywać do 2025 r. Trudno nawet wyobrazić sobie, które istotne postanowienia umowy miałyby wiązać strony po takim wypowiedzeniu, i w jaki sposób umowa miałaby być dalej realizowana już po spłacie należności, która stałaby się w całości wymagalna.

Przede wszystkim jednak aby wypowiedzieć umowę kredytu w sposób zgodny z prawem, w pierwszej kolejności powód powinien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 (ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe) oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Powinien także pouczyć kredytobiorcę o możliwości złożenia w tym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Dopiero po wyczerpaniu tego trybu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku, gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 2019 r., V ACa 663/18, LEX nr 2698121).

Wynikająca z art. 75c ustawy Prawo bankowe procedura wypowiedzenia przedmiotowej w sprawie umowy nie została w stosunku do pozwanej zachowana. Z mocy ust. 6 tego przepisu znajduje ona zastosowanie odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.

Podkreślenia wymaga, iż złożone przez powoda pismo z 24 maja 2019 r. informowało pozwaną o powstaniu zadłużenia oraz wzywało do zapłaty, w terminie 7 dni od dnia następującego po dniu otrzymania, kwoty wynikającej z jego treści, a zatem pismo to nie spełniało rygorów wynikających z treści przytoczonego artykułu. Pismo to zostało skierowane do pozwanej już po dokonaniu wypowiedzenia umowy, i wyznaczało krótszy termin niż ustawowy.

Jeśli zaś chodzi o samo wypowiedzenie umowy z 10 kwietnia 2019 r., powód dokonał go zastrzegając, że jeżeli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia, wypowiedzenie należy traktować jako bezskuteczne.

Powód nie zachował zatem wymagań dotyczących wezwania pożyczkobiorcy do spłaty zadłużenia, zawartych w art. 75c powołanej ustawy. Informacja o możliwości polubownego załatwienia sprawy i propozycja skorzystania z restrukturyzacji zadłużenia zawarta została dopiero w piśmie, w którym powód poinformował pozwaną, że w związku z wypowiedzeniem umowy, zamierza uzyskać tytuł wykonawczy.

Zdaniem Sądu od banku jako profesjonalisty należy oczekiwać, że podejmowane przez niego działania upominawcze będą zgodne z dyspozycją art. 75c Prawa bankowego, i tym samym będą poprzedzały właściwe wypowiedzenie umowy. Połączenie w jednym piśmie wypowiedzenia i wskazania, że zapłata zaległości spowoduje ustanie skuteczności prawnej wypowiedzenia, w istocie czyni iluzorycznym postępowanie upominawcze, a wypowiedzenie umowy niejednoznacznym. Z samej istoty upomnienia wynika, że stanowi ono rodzaj skarcenia, napomnienia, przypomnienia, lecz nie ukarania.

Wypowiedzenie umowy nie może być przy tym czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy.

Jednocześnie wskazania wymaga, że skoro przepis art. 75c ustawy Prawo bankowe ma charakter bezwzględnie obowiązujący, to tym samym wypowiedzenie umowy kredytu nie może być konwalidowane poprzez późniejsze działania, w tym doręczenie stronie pozwanej odpisu pozwu.

W ocenie Sądu treść żądania, a przede wszystkim leżący u jego podstaw stan faktyczny (nawet niezależnie od braku wykazania przez powoda wypłacenia kwoty pożyczki), wyklucza jego uwzględnienie w jakiejkolwiek części. Podkreślić należy, iż ze stanowiska powódki jednoznacznie wynika, iż jej zdaniem przedmiotowa umowa została skutecznie wypowiedziana. W ten sposób zakreślony stan faktyczny winien stanowić podstawę orzekania, zaś przyjęcie, iż stanowisko powyższe jest błędne i umowa obowiązuje w dalszym ciągu, winno skutkować oddaleniem powództwa. Zasądzenie jakiejkolwiek kwoty wykraczałoby bowiem poza podstawę faktyczną żądania (art. 321 k.p.c.).

Ponadto, jak stwierdzono wcześniej, podstawowym argumentem przemawiającym za oddaleniem powództwa, jest brak wykazania przez powoda, aby wypłacił pozwanej kwotę pożyczki.

Sąd działając z urzędu (art. 117 § 2ˡ k.c.) nie stwierdził, by doszło do przedawnienia roszczenia, z tego już choćby względu, że przedawnieniu ulegają jedynie wierzytelności istniejące i wymagalne.

W oparciu o powyższe argumenty w pkt I należało powództwo oddalić.

W pkt II Sąd na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądził na rzecz pozwanej od powoda kwotę 3.600 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, które poniosła ona w ramach celowej obrony w procesie. Wysokość tych kosztów wynika z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800). Sad nie zasądził odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu, albowiem art. 98 § 1ˡ i 1 ² oraz art. 103 § 3 ustawy Kodeks postępowania cywilnego stosuje się w postępowaniach wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej ten kodeks (art. 9 ust. 6 w zw. z art. 17 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U.2019.1469 z dnia 2019.08.06). Tym samym w sprawach, w których pozew został wniesiony przed 7 listopada 2019 r., zasądzanie odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu nie jest możliwe.