Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Szczytnie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2018 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	ASR Marcin Borodziuk
Protokolant:	Sekr. Hubert Tomaszewski

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2018 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z powództwa (...)z siedzibą w T.

przeciwko R. K.

o zapłatę

oddala powództwo w całości.

Sygn. akt I C 1643/18 upr.

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego z dnia 19 listopada 2018 r.

Powód (...)z siedzibą w T. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej, R. K., kwoty 2.573 złotych z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 11 października 2017 r. do dnia zapłaty. Domagał się także zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu od strony przeciwnej.

W uzasadnieniu swego stanowiska powód wskazał, że na podstawie umowy cesji z 30 października 2017 r. nabył od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wierzytelność przeciwko pozwanej, wynikającą z umowy refinansującej stanowiącej kredyt konsumencki.

Strona pozwana, choć odpis pozwu i zawiadomienie o terminie wyznaczonym na rozprawę zostały jej skutecznie doręczone, nie stawiła się, nie domagała się rozpoznania sprawy w jej nieobecności, ani też nie zajęła stanowiska w sprawie ustnie lub na piśmie.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 24 czerwca 2016 r. R. K. dokonała przelewu bankowego kwoty 0,01 złotych na rzecz „pożyczka plus.pl”, w tytule przelewu oświadczając, że potwierdza kod rejestracji i akceptuje warunki umowy nr (...).

(dowód: potwierdzenie przelewu, k. 11)

Następnie w dniu 10 czerwca 2017 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. przelewem bankowym przekazała R. K. kwotę 2.000 złotych, tytułem umowy pożyczki o nr (...).

(dowód: potwierdzenie przelewu, k. 26)

Z kolei w dniu 23 sierpnia 2017 roku R. K. dokonała wpłaty w kwocie 626,28 złotych na rachunek bankowy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B., tytułem opłaty za przedłużenie pożyczki o 45 dni, wskazując numer (...).

(dowód: potwierdzenie przelewu, k. 28)

W dniu 22 czerwca 2018 r. K. V., prezes zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, oświadczył, że w dniu 23 sierpnia 2017 r. zobowiązanie R. K., wynikające z umowy pożyczki nr (...) z dnia 10 czerwca 2017 r., w wysokości 2.573 złotych, zostało wykonane przez spółkę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w taki sposób, że R. K. nie jest już zobowiązana względem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B..

(dowód: oświadczenie K. V., k. 31)

W dniu 30 października 2017 r. w B. została zawarta umowa cesji wierzytelności nr (...)/ (...) między (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w B. a (...), spółką prawa estońskiego. W oparciu o § 2 ust. 1-3 ten ostatni podmiot nabył jako cesjonariusz wierzytelności w zamian za cenę 101.856,08 złotych. W załączniku do tej umowy została wymieniona wierzytelność wobec klienta o nr (...), wynikająca z umowy pożyczki o nr (...), w kwocie 2.594,71 złotych.

(dowód: umowa cesji z 30.10.2017 r. wraz z załącznikiem nr 1, k. 34-37)

Powód wraz z pozwem przedłożył poświadczone za zgodność z wersją elektroniczną wydruki. Wobec tego, że strona pozwana nie zajęła stanowiska w sprawie, Sąd nie miał podstaw by odmówić im waloru dowodu.

Należy mieć jednak na uwadze, że stosownie do treści art. 245 kodeksu postępowania cywilnego, dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód wyłącznie tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dlatego też niestwierdzenie przez Sąd podstaw do podważenia domniemania autentyczności i prawdziwości pochodzenia dokumentów nie implikuje prawdziwości twierdzeń, które są w nich zawarte (tj. ich merytorycznej treści).

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Orzekanie w warunkach rozprawy zaocznej oznacza możliwość uznania twierdzeń powoda za prawdziwe, choćby nie przedłożył żadnych dowodów. Jednakże Sąd każdorazowo ma obowiązek ustosunkowania się do twierdzeń powoda z punktu widzenia ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a przepis art. 339 § 2 k.p.c. nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1998 roku, sygn. akt I CKU 85/98).

W niniejszej sprawie poprzestanie na podzieleniu twierdzeń o faktach zawartych w pismach procesowych powoda nie było możliwe.

Podstawa faktyczna powództwa jest niepełna, zawiera stwierdzenia o charakterze blankietowym, dotyczące istotnych okoliczności w postaci treści i sposobu zawarcia umów warunkujących zasadność roszczenia, których istnienie i treść w tych warunkach wymagały zweryfikowania. Wobec wątpliwości dotyczących tego, czy strona pozwana złożyła oświadczenie woli skutkujące zaciągnięciem zobowiązania, rozstrzygnięcie sprawy nie mogło zostać oparte na samych twierdzeniach powoda, lecz wymagało odwołania się do ogólnych reguł dotyczących ciężaru dowodu w procesie.

Stosownie do treści art. 6 k.c., znajdującego swoje proceduralne odzwierciedlenie w art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. W realiach niniejszej sprawy to powód był obowiązany do przedłożenia dowodów, które wykazywać będą fakt przysługiwania mu od strony pozwanej żądanej należności we wskazanej w pozwie wysokości.

Stwierdzić należy, że Sąd uznał za niewiarygodne złożone wraz z pozwem wydruki umów z dnia 10 czerwca 2017 r. oraz 23 sierpnia 2017 r., jak również wydruk umowy ramowej z 23 sierpnia 2017 r. Dokumenty te, nie zawierające podpisu, wbrew twierdzeniom powoda, nie pozwalają na ustalenie, że pozwana zaciągnęła określone w ich treści zobowiązania. Ze złożonej umowy ramowej (k. 23v) wynika, że do warunków udzielenia pożyczki miało należeć dokonanie przelewu bankowego potwierdzającego rejestrację.

Powód wraz z pozwem złożył potwierdzenie przelewu z czerwca 2016 roku, z którego wynika, że pozwana złożyła oświadczenie woli o zaakceptowaniu warunków bliżej nieokreślonej umowy (k. 22). Zarówno data płatności, jak również wskazany w tytule operacji kod rejestracji, nie są zgodne z danymi dotyczącymi umów z dnia 10 czerwca i 23 sierpnia 2017 r. Umowy te miały zostać zawarte za pośrednictwem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (obecnie (...) sp. z o.o.), podczas gdy potwierdzenie przelewu dotyczy podmiotu o nazwie P. (...). Niezgodność danych jest na tyle daleko idąca, że nie pozwala uznać, aby pozwana złożyła oświadczenie woli będące podstawą zobowiązań, jakie miała zaciągnąć wobec (...) sp. z o.o. oraz wobec powoda.

Ze złożonego potwierdzenia przelewu z dnia 17 czerwca 2018 r. (k. 17) wynika, że pozwana zapłaciła 626,28 złotych za przedłużenie pożyczki o 45 dni, jednakże dane wskazane w tytule przelewu (nr (...)) nie pozwalają na powiązanie tej wpłaty ani z umowami, jakie zgodnie z twierdzeniami pozwu miała zawrzeć z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w B. oraz (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w B..

Nie sposób także uznać, aby (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. wykonała zobowiązanie pozwanej wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Po pierwsze, istnienie tego zobowiązania nie zostało wykazane. Po drugie, nawet gdyby powód wykazał istnienie zobowiązania, samo oświadczenie pochodzące od prezesa zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie dowodzi, że powód uiścił za pozwaną jakąkolwiek kwotę, która zgodnie z twierdzeniami pozwu miałaby stanowić pożyczkę refinansującą.

Nawet gdyby taka pożyczka faktycznie została udzielona, byłaby to czynność zawarta w celu obejścia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, wobec czego należałoby ją uznać za nieważną (art. 58 § 1 k.c.).

Istotne znaczenie dla oceny ważności czynności prawnej ma treść art. 36b ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Stosownie do tego przepisu, w przypadku odroczenia spłaty zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki w okresie 120 dni od dnia wypłaty tego kredytu:

1) całkowitą kwotę kredytu dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota udzielonego i wypłaconego kredytu, którego spłata została następnie odroczona;

2) do pozaodsetkowych kosztów kredytu dolicza się wszystkie koszty i opłaty, które kredytobiorca jest obowiązany ponieść w związku z odroczeniem spłaty kredytu, naliczone w okresie 120 dni od dnia wypłaty kredytu.

W świetle art. 36c ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku udzielenia przez kredytodawcę konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów:

1) całkowitą kwotę kredytu, dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota pierwszego z kredytów;

2) pozaodsetkowe koszty kredytu obejmują sumę pozaodsetkowych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie.

Wyżej przytoczone przepisy art. 36b i 36c ustawy o kredycie konsumenckim zostały dodane do tejże ustawy na podstawie ustawy z 5 sierpnia 2015 roku o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1357), i weszły w życie w dniu 11 marca 2016 roku.

W art. 36b ustawy o kredycie konsumenckim ustawodawca przewiduje szczególną regulację dotyczącą kosztów związanych z prolongatą spłaty kredytu. Celem tej regulacji jest zapobieżenie omijania limitów kosztów pozaodsetkowych w razie udzielenia kredytów na krótkie okresy i pobierania wysokich opłat za ich przedłużanie (tzw. rolowanie).

W tym miejscu przytoczyć należy fragment uzasadnienia projektu ustawy: „w dodawanych art. 36b i 36c ustawy wprowadzono regulacje przeciwdziałające próbom obchodzenia ustawowo określonych limitów kosztów pozaodsetkowych (np. udzielanie 4 pożyczek z okresem spłaty 1 miesiąca i limitem kosztów 4 × 27,5% zamiast jednej pożyczki w tej samej kwocie na 4 miesiące z limitem kosztów 35%). Praktyki stosowane aktualnie przez niektórych przedsiębiorców polegają na udzielaniu konsumentom pożyczek na krótkie okresy (tzw. chwilówki), z wymaganą w krótkim okresie całkowitą jednorazową spłatą pożyczki wraz z jej kosztami. W konsekwencji konsument staje przed koniecznością przedłużenia, po upływie kilkunastu lub kilkudziesięciu dni, spłaty pożyczki na kolejny okres, aby podołać obsłudze obciążenia. Za możliwość przedłużenia spłaty pożyczki na kolejny okres konsument jest zobowiązany ponieść dodatkowy koszt” ( Uzasadnienie projektu ustawy, VII kadencja, druk sejm. nr 3460, s. 22).

Uwzględniając treść tych przepisów oraz cel wprowadzenia regulacji wprowadzających górną granicę kosztów pozaodsetkowych, należy ocenić działania pośrednika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. oraz podmiotów udzielających na platformie internetowej prowadzonej przez tę spółkę przez pryzmat regulacji zawartej w art. 58 § 1 k.c.

Stosownie do tego przepisu czynność prawna mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Działanie w celu obejścia prawa ( in fraudem legis) polega na tym, że strony podejmują czynność prawną, która, choć formalnie nie narusza żadnego ustawowego zakazu, w istocie zmierza do osiągnięcia rezultatu (celu) niedozwolonego przez ustawę. Zawierając pozór legalności, pozostaje w sprzeczności z intencją ustawy. Obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który, napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej, obchodzi go w ten sposób, że dokonuje innej, niezakazanej formalnie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem. Celem, z powodu którego czynność prawna może być uznana za nieważną, jest taki skutek, który nie jest objęty treścią czynności prawnej, ale który czynność tę pozwala osiągnąć i który jest wiadomy stronom czynności oraz objęty ich zamiarem (a przynajmniej zamiarem jednej z nich), pomimo że prawo zakazuje jego realizacji. W judykaturze sformułowano pogląd, że o czynności prawnej sprzecznej z ustawą lub mającej na celu obejście ustawy można mówić tylko wtedy, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i z takim zamiarem została dokonana (wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2010 r., II UK 34/10, Lex nr 619639).

Zapisy wydruków umów złożonych wraz z pozwem, które przewidują możliwość udzielenia pożyczek refinansujących, są zgodne z prawem, albowiem tego rodzaju zastrzeżenia umowne nie są zakazane. Jednakże uwzględniając całokształt ujawnionych w niniejszym postępowaniu okoliczności dobitnie należy podkreślić, że ewentualna umowa refinansująca byłaby zawarta w celu obejścia przepisów art. 36b i 36c ustawy o kredycie konsumenckim.

Celem wyżej przytoczonych przepisów ustawy o kredycie konsumenckim było ograniczenie wysokości kosztów pozaodsetkowych.

Zawieranie za pośrednictwem portalu internetowego pożyczek na refinansowanie innego zadłużenia, również zaciągniętego w innym przedsiębiorstwie działającym na tym samym portalu internetowym, zmierzało by w istocie do obejścia przepisów o ograniczeniu tychże kosztów. Takie działanie, zawierając pozór legalności, pozostaje w sprzeczności z intencją ustawy, która miała ograniczać możliwość tzw. rolowania kredytu.

W realiach rozpoznawanej sprawy odrębna podmiotowość prawna zostałaby w instrumentalny sposób wykorzystana w celu obejścia przepisów ograniczających wysokość kosztów pozaodsetkowych. Możliwe byłoby bowiem tworzenie w sposób „łańcuszkowy” podmiotów, które udzielałyby pożyczek na refinansowanie zadłużenia, tworząc w ten sposób spiralę zadłużenia, wbrew intencji ustawodawcy, który dodał art. 36b i art. 36c do ustawy o kredycie konsumenckim.

Nadto, należy mieć na uwadze, że (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B., miały korzystać z usług tego samego pośrednika – (...) sp. z o.o. (...) to przejawiało się między innymi na udzielaniu pożyczek poprzez platformę internetową prowadzoną przez tę ostatnią spółkę. Takie działanie wykorzystuje położenie finansowe dłużnika, oraz jego brak świadomości prawnej, albowiem posługiwanie się portalem internetowym, który działa stosując określone logo i inne znaki rozpoznawalne wśród konsumentów, wprowadza konsumenta w błąd, co do zawierania umów z tym samym podmiotem. Gdyby przyjąć, że strona pozwana rzeczywiście zawarła umowy wymienione w pozwie, należy zwrócić uwagę na treść tytułu operacji przelewu z dnia 23 sierpnia 2017 r., w którym mowa o „przedłużeniu” pożyczki, a nie o zawarciu nowej umowy. Nie wskazuje ona na wolę związania się umową z innym podmiotem.

Ubocznie podnieść także należy, że skoro powód powoływał się na wstąpienie w prawa pierwotnego wierzyciela, oznacza to, ze był zobligowany do wykazania wszystkich przesłanek roszczenia, które pierwotny wierzyciel sam musiałby udowodnić w procesie przeciwko pozwanemu. Powód twierdził, że źródłem przysługującej mu wierzytelności jest umowa pożyczki. Jednakże nie potwierdził on dowodami ani istnienia, ani treści domniemanego stosunku umownego. Nie wykazał też spełnienia wzajemnego świadczenia przez pożyczkodawcę w ramach umowy refinansującej z dnia 23 sierpnia 2018 r., co w świetle opisanego wyżej powiązania pożyczkodawców, korzystających z usług tego samego pośrednika, na tej samej stronie internetowej, budzi wątpliwości.

Wobec powyższego powództwo podlegało oddaleniu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S. (...)