Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Szczytnie

POSTANOWIENIE

Dnia 20 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodiczący:		sędzia Marcin Borodziuk
Protokolant:	sekretarz sądowy Agnieszka Zegartowska

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2024 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z wniosku J. D. i W. N.

z udziałem Gminy S., M. N., S. D., M. M. (1)

o zasiedzenie nieruchomości

I.  stwierdza nabycie w drodze zasiedzenia udziałów w prawie własności części nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), położonej w miejscowości K., gm. S., powiat (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), tj. zasiedzenia części tej działki o pow. 237 m ², oznaczonej kolorem pomarańczowym na mapie sytuacyjno-wysokościowej, stanowiącej załącznik do opinii biegłego z zakresu geodezji R. K. z dnia 19 kwietnia 2024 r., k. 215 akt sprawy, przy czym do nabycia doszło z dniem 18 marca 2023 r. na współwłasność w udziałach po 1/3 części, na rzecz:

1. wnioskodawcy W. N. i uczestniczki M. N., na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej,

2. wnioskodawcy J. D. i uczestniczki S. D., na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej,

II.  oddala wniosek w pozostałym zakresie;

III.  stwierdza, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie;

IV.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szczytnie, tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

- od wnioskodawcy J. D. i uczestniczki S. D. kwotę 1.018,01 (tysiąc osiemnaście 01/100) złotych,

- od wnioskodawcy W. N. i uczestniczki M. N. kwotę 2.018 (dwa tysiące osiemnaście) złotych,

- od uczestnika Gminy S. kwotę 2.018 (dwa tysiące osiemnaście) złotych.

Sygn. akt I Ns 18/23

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 20 listopada 2024 r.

Wnioskodawcy J. D. i W. N. wnieśli o stwierdzenie, że każdy z nich nabył przez zasiedzenie z dniem 26 marca 2007 r. udział 1/2 części w nieruchomości położonej w miejscowości K., gm. S., pow. (...), woj. (...)- (...), obręb (...), K., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) o pow. 0,0668 ha.

W uzasadnieniu podnieśli, że razem z M. M. (1) są współwłaścicielami nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), o pow. 0,0528 ha w miejscowości K.. Nieruchomość ta od 26 marca 1977 r. znajdowała się w posiadaniu rodziców wnioskodawców - Z. D. i K. D., oraz A. N. (1) i F. N.. Wymienieni korzystali z niej na podstawie umowy dzierżawy. Następnie od 18 marca 1993 r. stali się użytkownikami wieczystymi. Po nabyciu udziałów w nieruchomości przez samych wnioskodawców, w dniu 21 stycznia 2015 r. doszło do przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności, w oparciu o decyzję Wójta Gminy S.. Działka nr (...) bezpośrednio sąsiaduje z nieruchomością wnioskodawców. Zarówno wnioskodawcy, jak i ich poprzednicy, przez cały okres posiadania nieruchomości o nr (...)traktowali obszar działki (...) jako swoją własność, użytkując ją bez udziału osób trzecich, jako dojście do domu letniskowego, posadowionego na działce (...), oraz jako teren nadbrzeżny jeziora (skarpa, stanowiąca dojście do jeziora i pomostu, użytkowanego przez wnioskodawców). Jednocześnie dbali o utrzymanie nieruchomości, wykonując potrzebne prace porządkowe i zabezpieczające należyty stan gruntu. Wnioskodawcy podejmowali wszystkie czynności i ponosili wszelkie ciężary związane z utrzymywaniem nieruchomości, zgodnie i po połowie.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik Gmina S. wniósł o oddalenie wniosku. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawcy nie korzystają na wyłączność z całej nieruchomości oznaczonej jako działka (...), która została przez nich jedynie częściowo ogrodzona. Przedmiotowa nieruchomość stanowy teren ogólnodostępny, zarówno pod względem faktycznym jak i prawnym, a w tym zakresie uczestnik powołał się na art. 232 ustawy Prawo wodne. Nie sposób w ocenie uczestnika podzielić argumentów o porzuceniu nieruchomości przez gminę, bowiem jej przeznaczenie (las, pastwisko, położone w terenie przylegającym do wód powierzchniowych) nie wymaga specjalnych zabiegów i zainteresowania ze strony właściciela. Uczestnik podniósł ubocznie, że przesłanka samoistności posiadania odnosi się do całego okresu posiadania wymaganego do nabycia prawa własności przez zasiedzenie, a nie tylko do chwili objęcia nieruchomości w posiadanie.

Uczestniczki M. N. i S. D. na rozprawie w dniu 17 lipca 2023 r. przychyliły się do stanowiska wnioskodawców, lecz wniosły o stwierdzenie zasiedzenia także na swoją rzecz, na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Uczestniczka M. M. (1) na rozprawie w dniu 09 września 2024 r. przychyliła się do wniosku i oświadczyła, że nie wnosi o stwierdzenie zasiedzenia na swoją rzecz. Wskazała, że od lat nie korzysta z działki nr (...), ani z działki nr (...) w K..

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

Działka nr (...) położona w miejscu K. od 26 marca 1977 r. użytkowana była przez A. i F. N., W. W. i K. W. oraz Z. i K. D.. Wymienieni korzystali z niej, w celach rekreacyjnych, na prawach umowy dzierżawy zawartej z Gminą S.. Już w tamtym czasie na działce nr (...) znajdował się domek letniskowy, podzielony na trzy części, z których każda z trzech rodzin korzystała w sposób samodzielny. Sąsiednia działka o nr (...) nie była w żaden sposób odgrodzona od działki (...), a teren ją obejmujący stanowił naturalne zejście w kierunku jeziora S.. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych Z. D., A. N. (1) i W. W. wykonali na części działki (...) schody ze stopniami z desek, prowadzące przez skarpę do pomostu, znajdującego się przy jeziorze.

(dowód: zeznania świadka M. C., k. 148v-149, zeznania świadka Z. P., k. 149v-150)

Teren stanowiący działkę nr (...) od lat jest wykorzystywany przez rodziny D. i N. jako zejście do kąpieliska. B. jeziora stanowi obszar zalesiony, wymagający przeprowadzania prac porządkowych, jak wykaszanie trawy, krzewów i drzew, czy zbieranie opadniętych gałęzi. Cyklicznych prac wymagał także pomost, który przed zimą był chowany, a niekiedy wymagał remontowania. Przedmiotowe prace w ostatnich latach wykonywał przede wszystkim W. N.. W latach 80-tych drewniane schodki prowadzące do pomostu zostały wymienione na betonowe schody, które wykonali W. N. i J. D.. Na działce nr (...) wybudowany został budynek gospodarczy, gdzie przechowywane są kosiarka, wąż ogrodowy, meble ogrodowe i grill.

(dowód: zeznania świadka P. W., k. 149v-150, zeznania świadka Z. P., k. 149v-150, zeznania świadka A. H., k. 150, zeznania świadka Ł. D., k. 184-185, zeznania świadka Z. N. (1), k. 185, zeznania wnioskodawcy W. N., k. 266v-267)

W roku 1990 na nieruchomości stanowiącej działkę (...) właściciele działki (...) postawili ogrodzenie, zajmujące część obszaru tej działki (237 m ²) w taki sposób, że w terenie stanowi on część przylegającą bezpośrednio do działki nr (...). Powodem postawienia tego ogrodzenia były obawy M. N. o jej dziecko. Względy bezpieczeństwa przemawiały za wyłączeniem dostępności dla dzieci terenu skarpy i jeziora, tak by nie mogły się tam dostać bez obecności osoby dorosłej. Wzdłuż tego płotu Pozostałe ogrodzenia powstawały sukcesywnie, również na początku lat 90-tych.

(dowód: zeznania świadka Z. N. (1), k. 185, opinia biegłego z zakresu geodezji R. K. z dnia 19 kwietnia 2024 r., k. 210-220, zeznania wnioskodawcy W. N., k. 266v-267, zeznania wnioskodawcy J. D., k. 267-267v, zeznania uczestniczki M. N., k. 267v-268, zeznania uczestniczki S. D., k. 267v)

Pismem z 03 marca 1993 r. przewodniczący zarządu Gminy S. A. K. zwrócił się do Kancelarii Notarialnej w S. o zawarcie umowy notarialnej dotyczącej oddania w użytkowanie wieczyste działki nr (...) w obrębie K., o pow. 528 m ². W piśmie tym wskazano, że nieruchomość po 1/3 części mieli nabyć A. i F. N., W. W. i K. W. oraz Z. i K. D., za cenę 28.645.584 złotych. W dniu 18 marca 1993 r. umowa o takiej treści została zawarta przed notariuszem Z. N. (2).

(dowód: pismo Zarządu Gminy S. z 03.03.1993 r., znak GR- (...), k. 9 akt księgi wieczystej (...), akt notarialny z 18.03.1993 r., rep. A (...), k. 7 akt księgi wieczystej (...))

Postanowieniem z 04 maja 1998 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie stwierdził, że spadek po A. N. (1), zmarłym 31 października 1996 r. w C., nabyli w częściach po 1/2 części żona F. N. oraz syn W. N..

(dowód: postanowienie z 04.05.1998 r., sygn. akt I Ns 125/98, k. 38 akt księgi wieczystej (...))

W dniu 27 maja 1998 r. K. W. i W. W. zbyli przysługujący im udział 1/3 w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) w K. na rzecz M. M. (1). W okresie po tej dacie również ona korzystała z działki (...) w celu dostępu do jeziora. Po śmierci męża, około 2000 roku, M. M. (1) przestała przyjeżdżać do K..

(dowód: akt notarialny z 27.05.1998 r., rep. A nr (...), k. 18 akt księgi wieczystej (...), zeznania uczestniczki M. M. (1), k. 268).

W dniu 05 lutego 2003 r. Z. D. i K. D. darowali J. D. i S. D. udział 1/3 w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) w K., do ich majątku wspólnego.

(dowód: akt notarialny z 05.02.2003 r., rep. A (...), k. 24-26 akt księgi wieczystej (...))

Umową darowizny z 21 października 2014 r. F. N. darowała W. N. i M. N. udział 3/12 części w prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) w K..

(dowód: akt notarialny z 21.10.2014 r., rep. A nr (...), k. 50 akt księgi wieczystej (...))

W dniu 21 stycznia 2015 r. Zarząd Gminy S. wydał decyzję, po rozpatrzeniu wniosku M. i W. N., jak również S. i J. D., o przekształceniu na rzecz ich oraz M. M. (1) przysługującego im prawa użytkowania wieczystego działki nr (...) w K., w prawo własności, z zachowaniem dotychczasowej struktury udziałowej.

(dowód: decyzja Zarządu Gminy S. z 21.02.2015 r., znak RR.MK. (...).7.2014, k. 103-103v)

Obszar zagospodarowania działki nr (...) w K. przez W. N. i J. D., tj. teren na którym wycięte są drzewa i krzaki, a trawa jest skoszona, obecnie obejmuje 668 m ², a zatem zajmuje niemal całość tej działki.

(dowód: opinia biegłego z zakresu geodezji R. K. z dnia 19 kwietnia 2024 r., k. 210-220)

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych i urzędowych, których autentyczność i treść nie była kwestionowana przez uczestników postępowania, a Sąd także z urzędu nie powziął wątpliwości co do ich prawdziwości oraz rzetelności.

Sąd oparł się także na dowodach z zeznań świadków M. C., Z. P., A. H., Ł. D. i świadka Z. N. (1), oraz P. W.. Zeznania tego ostatniego świadka nie były wiarygodne jedynie w części, w której zeznał że działka wnioskodawców o nr (...)zawsze była ogrodzona od strony jeziora, albowiem stwierdzenie to nie znajdowało wsparcia w pozostałych dowodach osobowych. W zakresie pozostałych okoliczności dowody te stworzyły spójnym wzajemnie uzupełniający się materiał dowodowy, pozwalający na poczynienie logicznych ustaleń.

Jako podstawę dowodową rozstrzygnięcia należało przyjąć także dowód z przesłuchania wnioskodawców i uczestniczek. Istotą tego dowodu jest możliwość jego przeprowadzenia na niewyjaśnione w toku sprawy istotne okoliczności (art. 299 k.p.c.). W niniejszej sprawie dowód ten pozwolił Sądowi na ustalenie w sposób niewątpliwy, że M. M. (1) zaniechała korzystania z działek (...) w K. około 2000 r. Stanowił on również podstawę określenia, w jakich datach powstawały urządzenia graniczne w terenie. W oparciu o zeznania M. N. i W. N. ustalono zwłaszcza, że ogrodzenie, które objęło część działki (...) od strony graniczącej z działką nr (...), zostało wzniesione w 1990 roku.

Jako dowodową podstawę rozstrzygnięcia przyjęto również opinię biegłego z zakresu geodezji. Opinia biegłego była rzeczowa, zwięzła, a przy tym niepodważona przez wnioskodawców i uczestników. Biegły skrupulatnie wywiązał się z przesłanego mu zlecenia, i zgodnie z tezą dowodową postanowienia przedstawił dwa warianty, według których Sąd rozważał zasadność zasiedzenia w niniejszej sprawie.

Sąd pominął dowód z oględzin nieruchomości zawnioskowany w odpowiedzi na wniosek Gminy S., jako zmierzający do wykazania okoliczności nieistotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy (art. 235 ² § 1 i 2 k.p.c.).

Wyjaśnienie podstawy prawnej postanowienia:

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 172 § 1 k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Stosownie do § 2 tego przepisu, po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Nabycie prawa własności nieruchomości w drodze zasiedzenia jest warunkowane ziszczeniem się dwóch przesłanek, w postaci samoistnego posiadania nieruchomości oraz upływu wymaganego prawem okresu posiadania.

Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto postępuje z rzeczą jak właściciel. O takim charakterze władania rzeczą mogą świadczyć okoliczności zewnętrznie postrzegalne dla innych osób. Do zasiedzenia może prowadzić jedynie posiadanie jawne, widoczne dla otoczenia. Niewątpliwie manifestacją takiego posiadania może być wykonanie ogrodzenia działki gruntu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2017 r., I CSK 426/16, LEX nr 2331713, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 271/13, LEX nr 1444459).

W ocenie Sądu nie sposób obecnie podważyć tego, że od daty zawarcia umowy użytkowania wieczystego działki nr (...), tj. od 18 marca 1993 r. wnioskodawcy i ich żony (a przed nimi ich poprzednicy) posiadali ją w tych samych granicach, co obecnie. Wynika to w sposób niezbity ze wszystkich przeprowadzonych dowodów osobowych (w tym przesłuchania stron), a zgromadzone w sprawie dokumenty nie przeczą tej okoliczności. Wnioskodawcy i uczestniczki nie traktowali spornego pasa gruntu, stanowiącego część działki nr (...), jako odrębnej części nieruchomości, lecz uznawali go za swoją własność. Pozostawali bowiem w błędnym przekonaniu, że nabyta w 1993 roku nieruchomość obejmuje większy obszar, sięgający w kierunku jeziora S., obejmujący 237 m ², oznaczony zgodnie z wariantem I opinii biegłego z zakresu geodezji R. K..

Z uwagi na wzniesienie w 1990 r. ogrodzenia od strony jeziora, w ocenie Sądu doszło do zamanifestowania władztwa nad grodzoną częścią nieruchomości w taki sposób, jak czyniłby to właściciel. Co do tej części działki (...) stwierdzić należy, że początkowo, od 1990 roku, posiadanie ograniczało się do dzierżenia nieruchomości w znaczeniu przedmiotowym (corpus) i miało ono charakter zależny. Z istnienia stosunku dzierżawy działki nr (...) nie sposób było wówczas wywodzić przekonania o przysługiwaniu innego niż obligacyjne, szerszego prawa do działki (...), która według wiedzy wnioskodawców i uczestniczek (ich poprzedników) miała częściowo wchodzić w skład działki (...).

Posiadający nieruchomość w zakresie prawa własności lub użytkowania wieczystego może zmienić charakter swego posiadania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1971 r., III CRN 516/70, OSPiKA 1971, nr 11, poz. 207, i z dnia 15 października 2015 r., II CSK 811/14, nie publ.), ale zmiana animus posiadania z zależnego na samoistne musi być zamanifestowana dostatecznie wyraźnie.

W niniejszej sprawie do zmiany charakteru posiadania na samoistne doszło w dniu 18 marca 1993 r., kiedy to poprzednicy prawni wnioskodawców i uczestniczek nabyli udziały po 1/3 części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr (...). Od tego momentu, także w aspekcie podmiotowym (animus), zaczęli oni władać ogrodzoną częścią działki (...) tak, jakby byli jej użytkownikami wieczystymi (po 21 stycznia 2015 r. – właścicielami).

Wnioskodawcy i uczestniczki (ich poprzednicy) władali terenem, który w przeważającej części stanowił przedmiot przysługującego im prawa własności. Obszar znajdujący się wewnątrz ogrodzenia częściowo wykraczał poza prawne granice ich nieruchomości, jednakże w stosunku do całego ogrodzonego terenu wykonywali oni te same uprawnienia właścicielskie. Teren ten był wykorzystywany na cele rekreacyjne, i był przez nich użytkowany głównie w sezonie wiosenno-letnim.

W ocenie Sądu, wbrew stanowisku wnioskodawców, posiadanie części działki nr (...) w K., w części wykraczającej poza wspomniane ogrodzenie, nie miało charakteru samoistnego. Czynności, które były tam wykonywane (przechodzenie przez wykonane przez wnioskodawców schody, korzystanie z pomostu, składowanie maszyn i innego sprzętu, jak również ogólnie pojęte prace porządkowe), mogły potencjalnie prowadzić do zasiedzenia co najwyżej służebności przechodu (art. 292 k.c.), ale nie do nabycia własności. Czynności te nie manifestowały woli władania rzeczą wobec osób trzecich, tak by mogli postrzegać wnioskodawców i uczestniczki jako współwłaścicieli terenu przylegającego do linii brzegowej jeziora.

Uwzględniając stosunki miejscowe, w tym specyfikę ziem mazurskich, zauważyć należy, że w tereny nad jeziorem, będące własnością gminy, są wykorzystywane w zbliżony sposób także przez posiadaczy zależnych, ale nawet przez osoby zupełnie przypadkowe, niewiążące z gruntem chęci jego posiadania, zamierzające korzystać z terenu nad jeziorem jako dobra publicznego (pomijając aspekt pielęgnacji roślinności). Sama dbałość o zagospodarowanie przylegającego do linii brzegowej jeziora pasa gruntu, z pewnością nie uzewnętrznia jeszcze woli władania nim jak właściciel.

Uwzględniając, że co do obszaru 237 m ² posiadanie wnioskodawców i uczestniczek S. D. i M. N. miało charakter samoistny, należało rozważyć drugą z przesłanek zasiedzenia, którą jest upływ czasu. Długość okresu zasiedzenia jest zależna od dobrej lub złej wiary posiadacza. Jak wynika z art. 172 § 1 k.c., dla oceny tej przesłanki miarodajny jest moment uzyskania posiadania samoistnego nieruchomości.

Jak zauważono wcześniej, objęcie posiadania samoistnego działki nr (...) nie mogło mieć miejsca w 1977 r., co podnosili wnioskodawcy, gdyż tytułem prawnym do działki (...) była wtedy umowa dzierżawy. To z posiadania tej drugiej działki wnioskodawcy wywodzili zaś tezę o zasiedzeniu części nieruchomości sąsiedniej, stanowiącej działkę nr (...).

W tych warunkach odwołać się należy do treści umowy z 18 marca 1993 r. o oddanie działki nr (...) w użytkowanie wieczyste. W treści tej umowy wskazano powierzchnię tej działki, jako 528 m ². W księdze wieczystej do aktu notarialnego dołączona jest mapa, na której uwidoczniony został budynek letniskowy. Jest na niej widoczna odległość granicy działki od wspomnianego budynku, przebiegającej w sąsiedztwie jeziora. Skoro działka (...) jako całość miała 528 m ², to gołym okiem widoczne jest, że teren sięgający od ściany budynku do granicy nie mógł stanowić 237 m ² (niemal połowa obszaru nabywanej nieruchomości), ani tym bardziej 668 m ² (obszar większy niż cała działka (...)). Przekonanie poprzedników prawnych wnioskodawców i uczestniczek, że w dniu 18 marca 1993 r. nabyli o połowę większą (a tym bardziej ponad dwa razy większą) nieruchomość, niż wynikało to wprost z umowy, na tamten czas nie może być ocenione jako usprawiedliwione.

Nie budzi zatem wątpliwości, że do zasiedzenia nieruchomości, z uwagi na złą wiarę posiadaczy, mogło dojść z upływem 30-letniego terminu liczonego od 18 marca 1993 r.

W orzecznictwie podkreśla się, że osoba, która wykonuje posiadanie właścicielskie nie może nabyć przez zasiedzenie użytkowania wieczystego nieruchomości, i odwrotnie – osoba, która posiada nieruchomość jak użytkownik wieczysty, nie nabywa prawa własności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2019 r., V CSK 322/18, LEX nr 2766083). W niniejszej sprawie w trakcie biegu terminu do zasiedzenia, w 2015 roku, doszło do przekształcenia użytkowania wieczystego działki nr (...) we własność. W tych warunkach nie zachodzi wątpliwość co do charakteru prawa podlegającego zasiedzeniu. W dacie upływu trzydziestioletniego terminu, przedmiotem nabycia mogło być jedynie prawo własności, skoro takim prawem były już wtedy objęte zarówno działka (...), jak i działka nr (...).

Uwzględniając powyższe, trzydziestoletni termin zasiedzenia działki (...) w złej wierze, zakończył bieg w dniu 18 marca 2023 r., a więc w toku tej sprawy, jednak jeszcze przed złożeniem odpowiedzi na wniosek przez Gminę S..

W niniejszej sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne sprowadzające się do potrzeby określenia, jakie konsekwencje ma fakt wykonywania samoistnego posiadania części cudzej nieruchomości, przez niektórych tylko ze współwłaścicieli gruntu sąsiedniego, wywodzących stąd swoje przekonanie o przysługiwaniu im własności także zajętej części nieruchomości.

Odnosząc się do tej kwestii zauważyć należy, że wynik sprawy dotyczył także M. M. (1), jako współwłaścicielki nieruchomości stanowiącej działkę nr (...). Wymieniona po wezwaniu do udziału w sprawie zajęła jednak stanowisko, zgodnie z którym od 2000 r. nie wykonuje uprawnień właścicielskich wynikających z przysługującego jej udziału w nieruchomości nr (...), a ponadto nie domagała się stwierdzenia zasiedzenia działki nr (...) na swoją rzecz.

Ostatecznie Sąd nie podzielił rozważań prawnych wnioskodawców, którzy podnosili, że w tych warunkach do zasiedzenia mogłoby dojść zgodnie z wnioskiem po 1/2 części, a zatem, że mogliby oni niejako „przejąć” udział, który nie podlegał zasiedzeniu przez M. M. (1).

Sąd Rejonowy w pełni podziela bowiem pogląd z orzecznictwa Sądu Okręgowego w Olsztynie, wyrażony w postanowieniu z dnia 28 listopada 2019 roku, sygn. akt IX Ca 647/19 (niepublikowane). W pełni zasadnie podniesiono w jego uzasadnieniu, że w opisanych wyżej warunkach nieruchomość można nabyć w identycznym udziale, jaki przysługuje zasiadującemu w nieruchomości sąsiedniej, z którego to prawa wywodzi zasiedzenie. Wprost stwierdzono przy tym niedopuszczalność przyjęcia, że brak ziszczenia się przesłanek zasiedzenia po stronie innego współwłaściciela skutkować by mogło przejęciem jego udziału przez pozostałych współwłaścicieli.

Zasadnie przyjął przy tym w uzasadnieniu powołanego orzeczenia Sąd Okręgowy w Olsztynie, że „sama możliwość zasiadywania przez współposiadaczy samoistnych udziałów we współwłasności cudzej nieruchomości kreuje uprawnienie po stronie każdego z nich, które nie zostaje pochłonięte wskutek braku spełnienia przesłanek z art. 172 § 1 i 2 k.c. przez część zasiadujących. Przykładowo może zdarzyć się, że jeden z uzurpatorów pozostaje w dobrej wierze, zaś inny w złej, co skutkuje zróżnicowaniem terminów zasiedzenia. Przy niezmienionych okolicznościach faktycznych sposobu posiadania cudzej rzeczy przyjęcie toku rozumowania Sądu I instancji prowadziłoby do sytuacji, w której zasiadujący w dobrej wierze po upływie 20 lat nabywałby własność całej nieruchomości, zaś ten potrzebujący okresu 30-letniego traciłby swe uprawnienia wynikające z usucapio, co pozostawałoby w sprzeczności z istotą współposiadania prowadzącego do zasiedzenia”.

Pogląd ten należy ocenić jako ze wszech miar słuszny. Dodać należy, że nawet gdy posiadanie jednego ze współwłaścicieli nie prowadzi do zasiedzenia (jak miało to miejsce w przypadku M. M. (1)), nie powoduje to rozszerzenia zakresu zasiedzenia po stronie pozostałych współwłaścicieli. Nie można bowiem działając „nieumyślnie”, tj. powołując się na błędne przekonanie o przysługiwaniu prawa własności do gruntu, który wykracza poza powierzchnię faktycznie objętą własnością, nabyć prawa o innej strukturze udziałowej, niż wynikająca z tej współwłasności (tu: dotyczącej działki nr (...)).

Aby zasiedzenie mogło nastąpić co do całego prawa własności, albo poprzednicy prawni wnioskodawców musieliby od początku działać nie pod wpływem błędu, lecz świadomie z zamiarem zawłaszczenia cudzej działki (tu: (...)), albo wnioskodawcy i ich małżonki musieliby powołać się na zasiedzenie udziału M. M. (1) we współwłasności działki nr (...).

Żadna z tych sytuacji nie zachodzi w niniejszej sprawie. Wnioskodawcy od początku wskazywali na błędne przekonanie swoich poprzedników co do tego, gdzie sięga ich prawo własności, a nie na celowe zagarnięcie przez nich przedmiotowego terenu, bez wiedzy i woli trzeciego ze współwłaścicieli. Świadczą o tym choćby zeznania wnioskodawcy W. N. (k. 266v), który zeznał m. in., że zarówno ojciec jego jak i ojciec J. D. cyt. „uważali, że przysługuje im teren sięgający do linii brzegowej”, oraz że sam W. N. „przy wszystkich tych czynnościach” - podejmowanych co do działki nr (...) - był „przekonany, że dotyczą one terenu biegnącego w stronę jeziora”. Jednocześnie zauważyć należy, że w 1993 r. poprzednicy M. M. (1) także korzystali z przedmiotowej nieruchomości, a w okresie od 27 maja 1998 r. do 2000 r. ona sama była posiadaczem samoistnym nieruchomości, i również korzystała z zejścia do jeziora.

Nic nie wskazuje przy tym także, aby od 2000 r. miało dojść do zasiedzenia udziału M. M. (1) we współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...). Wobec braku wyraźnej czynności przenoszącej posiadanie na pozostałych współwłaścicieli, termin do zasiedzenia w złej wierze wynosi 30 lat.

Brak też okoliczności które wskazywałyby na to, aby pozostali współwłaściciele kiedykolwiek zamanifestowali wolę posiadania ponad przysługujące im w działce nr (...) udziały. W szczególności nie korzystali oni z tej części wspólnego budynku, z której do 2000 r. korzystali M. M. (1) i jej poprzednicy. Ponadto w 2024 roku doszło do nabycia przez J. D. i S. D. udziału M. M. (1) w prawie własności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), w drodze umowy.

W tych warunkach trudno byłoby uznać, że we wcześniejszym okresie wymienieni zmierzali do wyzucia jej z tego prawa, w drodze zasiadywania przysługującego jej udziału w nieruchomości.

Reasumując, wnioskodawcy i pozostałe uczestniczki nie mogli zasiedzieć prawa własności działki gminnej nr (...), w zakresie wykraczającym ponad udział we współwłasności, który przysługiwał im względem działki nr (...). Tym samym zasiedzenie w niniejszej sprawie dotyczyć mogło jedynie dwóch udziałów we współwłasności, po 1/3 części każdy z nich.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym swierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę także wtedy, gdy z ustaleń sądu wynika, że na skutek zasiedzenia nieruchomość weszła do majątku wspólnego wnioskodawcy oraz jego małżonka, którego wniosek nie dotyczył (uchwała Sądu Najwyższego z 19 października 2017 r., III CZP 49/17, OSNC 2018/7-8/71). W niniejszej sprawie taki wniosek został złożony przez uczestniczki M. N. i S. D., do których na końcowym etapie postępowania przyłączyli się w tym zakresie wnioskodawcy.

Na marginesie należy zauważyć, że choć W. N. przysługiwał udział 1/12 części w działce (...) jako jego majątek osobisty, a w 3/12 części na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej z M. N., to z mocy art. 31 § 1 k.r.o. także w części odpowiadającej udziałowi wynoszącemu 1/12, do nabycia doszło na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Dwa udziały po 1/3 części zostały tym samym zasiedziane przez obu wnioskodawców na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej, z uczestniczkami S. D. i M. N.. W konsekwencji Gmina S. pozostała współwłaścicielem części działki nr (...) o pow. 237 m ² (oznaczonej na mapie biegłego geodety) w 1/3 części, oraz jedynym właścicielem pozostałej części tej działki.

Z uwagi na powyższe rozstrzygnięto, jak w pkt I postanowienia.

W pkt II wniosek w pozostałym zakresie (tak co do powierzchni, jak i co do pozostałej części udziału we współwłasności nieruchomości) został oddalony.

W pkt III Sąd na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. orzekł, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Zauważyć należy, że choć interesy wnioskodawców i uczestniczek, będących ich małżonkami, oraz Gminy S., były sprzeczne, to żądanie wnioskodawców zostało uwzględnione częściowo – co do 2/3 przysługującego Gminie prawa, ale co do w przybliżeniu 1/3 obszaru działki nr (...), którego dotyczył wniosek. W tych warunkach należało uznać, że interesy wnioskodawców i uczestników zostały uwzględnione w równym stopniu, co uzasadniało pozostawienie każdego z nich przy kosztach, które ponieśli, tak że żaden z nich nie ma obowiązku zwrotu kosztów postępowania innym biorącym udział w sprawie osobom.

W pkt IV Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał ściągnięcie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szczytnie, nieuiszczonych kosztów sądowych w kwocie łącznie 5.054,01 złotych. Na koszty te złożyły się należności świadków w kwotach 218,50 złotych (k.154) i 443,41 złotych (k. 191), oraz wydatki związane z opinią biegłego z zakresu geodezji w kwocie 4.392,10 złotych. Sąd nie obciążył tymi kosztami M. M. (1) (jej udział w sprawie wynikał z wezwania Sądu dokonanego z urzędu, a ponadto nie wdała się w spór). Jeżeli chodzi o należności świadków, kwotę 661,91 złotych podzielono na 3 części. W przypadku opinii biegłego rozliczyć należało jej całkowity koszt, tj. 5.392,10 złotych, którą to kwotę podzielono również na 3 części, a część J. D. i S. D. pomniejszono o 1.000 złotych, uiszczone przez tego wnioskodawcę tytułem zaliczki.

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...):

- (...) J. D. i W. N., r. pr. D. S.,

- pełn wnioskodawcy W. N. i uczestniczki M. N., adw. A. N. (2);

3.  (...).

S., (...).